Кыргыз Республикасынын Президенти Садыр Жапаров “Кезектеги III Элдик Курултайды өткөрүү жөнүндө” Жарлыкка кол койду. Жарлыка ылайык Курултай 2024-жылы 20-декабрда Бишкекте өтөт. Албетте, биринчи жана экинчи курултайдагыдай анда мамлекеттин мындан аркы өнүгүшүнө байланыштуу маселелер талкууланып, чечиле элек көптөгөн көйгөйлөрдү чечүү боюнча пикирлер айтылат.
Элдик Курултай жөнүндө мыйзам Конституцияга киргенден кийин, анын статусу мыйзамда так аныкталган: “Элдик Курултай – коомдук өнүгүүнүн багыттары боюнча, мамлекеттин социалдык-экономикалык өнүгүүсүнүн маанилүү маселелерин чечүү, жарандардын укуктарын жана эркиндиктерин коргоо, жарандык коомду өнүктүрүү жана руханий-идеологиялык маселелер боюнча сунуштар берүүчү кеңешүүчү, байкоочу, коомдук-өкүлчүлүк жыйыны».
Курултай сунуш эле бере алат, ал сунуштарды милдеттүү түрдө аткарыш деген эмес, мындай органдын кереги барбы деген суроолорду, өзгөчө Курултайга каршы болгондор көп беришет.
Бирок, практика көрсөткөндөй, экинчи курултайдын жыйынтыгында андай болгон жок. Тескери Курултайдын бир топ чоң ыйгарым укуктары бар экендигин экинчи курултай далилдеди. Тактап айтканда, Курултай тиешелүү адистерди тартып мыйзам долбоорлорун демилгелей алаарын далилдеди. Бүгүнкү күндө Курултайдын делегаттары тарабынан айтылган сунуштар министрликтерге жана ведомстволорго жөнөтүлүп, андан кийин алардын аткарылышы көзөмөлгө алынып жана аткарылып жатат.
Курултай аркылуу Президент түзмө түз, ортомчуларсыз Кыргызстандын ар бир бурчундагы карапайым эл менен байланыш түзүлдү. Ошондуктан ар бир аймактын көйгөйлөрүн жакшы билип, аларды чечүүдө тийиштүү тапшырмалар берилип келет. Биринчи жана экинчи Курултайларда делегаттар тарабынан көрүлгөн маселер көбүнчө жол, мектеп, бала бакча, ФАПтарга тийешелүү болсо. Алардын көбү учурда аткарылып калды.
Коомдук жана саясий ишмер Зайнидин Курманов Курултай жеке саясий күчтөрдү өз кызыкчылыгына пайдаланган мезгил өтүп баратканын, кыязы, кайра кайтарылгыс экенин белгилейт. Азыр мурдагыдай эмес, бир нече оппозиционерлер бир нече жүздөгөн тарапкерлерин чогултуп, бийликке ультиматум койгон мезгил артта калды. Бүгүнкү Курултай анчалык саясат камтыбайт, ал карапайым элдин турмушу жөнүндө маселелерди көтөрөт. Карапайым калк бул аянтчада өздөрүнүн көйгөйлөрү тууралуу айтып, аларды чечүү жолдорун сунуштай алышат.
Курултай сабагынан биз өткөнбүз, заманбап мезгилде эскилике кайрылуунун кажети жок дегендер дагы болду. Ошого карабай Садыр Жапаров бүгүнкү күндө дүйнө жүзүндө күчөгөн глобалдык өзгөрүүлөрдүн фонунда кыргыздар улуу көчмөн цивилизациясынын өкүлдөрү катары элдик салттарды четке кагууга акысы жок экенин жакшы түшүнгөн. Дал ошол мезгилде көчмөн уруулардын өкүлдөрү чогулуп, орчундуу маселелерди талкуулап, келечек саясатын аныкташкан. Курултай – салттуу, анык демократиянын формасы.
2023-жылы Экинчи Элдик Курултайдын уюштуруу комитетинин мүчөсү, Улуттук илимдер академиясынын вице-президенти, академик, юридика илимдеринин доктору Чолпонкул Арабаев “Слово Кыргызстана” гезитине берген интервьюсунда мындай деген: “Элдик Курултайдын тарыхы байыркы замандан башталат. Дал ошол күндөрү көчмөн уруулардын өкүлдөрү чогулуп, орчундуу маселелерди талкуулап, келечек саясатын аныкташкан. Алар жаңы моралдык нормаларды жана критерийлерди белгилешкен.
Өзгөчө баса белгилегим келгени, адеп-ахлакты өркүндөтүүгө умтулуу, коллективизм жана адилеттүүлүк сезими кыргыз элине эзелтеден бери эле мүнөздүү болгон. Дагы айта кетейин, бул сапаттар эбак эле биздин улуттук кулк-мүнөзүбүздүн негизги өзгөчөлүгүнө айланган. Жакшы асыл салттар муундан-муунга өтүп, бул таш боор дүйнөдө өзүн-өзү аңдап билүүнүн уникалдуу куралын калыптандырды. Ал эми инсанды тарбиялоодо элдик курултай чоң роль ойногон. Мен ишенем, дагы бир нече жылдар өтүп, биздин элдик жыйындар мындан да чоң легитимдүүлүккө ээ болуп, эл арасында популярдуу болуп, биздин оппоненттерибиздин сын пикирлери түгөнөт. Анан алар түгөнүп калбаса, бул дагы жакшы. Сын — прогресстин кыймылдаткычы.”
Легендарлуу парламенттин депутаты Жамин Акималиев Курултай демократиялык өнүгүүнүн бардык негизги критерийлерине жооп берерин, бул коомдук институт объективдүү түрдө калктын ишенимине ээ экенин баса белгилейт.
«Республикада ар кандай маалымат булактары көп. Бул жалпыга маалымдоо каражаттары, бүткүл интернет, ошондой эле Жогорку Кеңештин иши, мында депутаттар саясий жана социалдык-экономикалык мүнөздөгү көптөгөн актуалдуу маселелерди көтөрүп жатышат. Бирок тажрыйба көрсөткөндөй, эң ишенимдүү жана чынчылы – элдин арасынан келип жаткан билдирүүлөр жана сунуштар. Бул жагынан республиканын бардык аймактарынан Элдик Курултайга келген өкүлдөрдүн ролун жогору баалашыбыз керек.
Алар чындыктын жана катаал турмуштун үстүндө жүргөндөр. Курултай делегаттарын мамлекет башчысынын көзүнчө принципиалдуу көз караштарын айтсын деп эл өзү шайлаган. Ал эми ошол эле учурда президент жана башка бийлик бутактарынын өкүлдөрү чыгып сүйлөгөндөргө эл алдында жана эл алдында дароо түз жооп беришет. Ошентип, учурда Элдик Курултай бийлик менен коомчулуктун ортосунда бекем көпүрө болуп келүүдө. Болгону бул таза демократиялык органдын талкууланып, кабыл алынган чечимдеринин аткарылышын талаптагыдай көзөмөлдөө гана жетишпейт», - дейт Жамин Акималиев.
Жакында Кыргызстандын президенти үчүнчү Элдик Курултайга сапаттуу даярдык көрүү боюнча тапшырмаларды берген. Мамлекет башчысы курултайды жогорку уюштуруучулук деңгээлде өткөрүү жана эл менен баарлашуу мүмкүн болушунча ачык жана пайдалуу болушу үчүн делегаттарды тандоодо ачык-айкындуулукту камсыздоо милдетин койду.
Бактыбек Мамбетов, Кыргыз улуттук "Кабар" маалымат агенттиги
Пикир
Оставить комментарий