Көп жылдардан бери толук каржылык жетишсиздик абалында турган энергетика тармагы кайрадан ишке кирүүдө жана жакынкы жылдарда Кыргызстандын экономикасын өнүктүрүүнүн локомотивдеринин бири болушу керек. Республиканын жетекчилиги көп жылдар бою электр энергиясынын жетишсиздигин жоюуга жана өндүрүлгөн кубаттуулукту көбөйтүүгө жөндөмдүү чоң-кичине долбоорлорду ишке ашырууну колго алды.
“Камбар-Ата – 1” Кыргызстандын өнүгүүсү үчүн гана эмес, бүтүндөй Борбор Азиянын экономикалык потенциалын ишке ашыруу үчүн негизги факторго ээ болгон флагмандык долбоор. Энергия заводдор менен фабрикаларга, калктын жылдан-жылга өсүп жаткан муктаждыктарына керек. Ал аймактагы эң ири ГЭСтердин бирине айланат, анын курулушуна коңшуларыбыз да кызыкдар болгондуктан, станцияны Казакстан жана Өзбекстан менен биргеликте куруу чечими кабыл алынган.
Президент Садыр Жапаров коңшу республикалардын жетекчилери менен өтө татаал маселе боюнча – трансчек ара дарыяларынын суу-энергетикалык ресурстарын пайдалануу боюнча макулдашууга жетишти. 30 жылдан бери бул маселе олуттуу саясий пикир келишпестиктерден улам чечилбей келген. Ал эми азыр келишимдерге кол коюлуп, аны ишке ашырууну тезирээк баштоо үчүн өнөктөштөр долбоордун техникалык-экономикалык негиздемесин жана чоо-жайын тактап жатышат.
Суу башында туруп электроэнергияны импорттогон биз үчүн уят иш. Бул жагынан алганда биз Кудай берген ырыскыбызды – Кыргызстандагы электр кубатын өндүрүү мүмкүнчүлүктөрү туура пайдаланып, элибизге туура жеткирүүгө милдеттүүбүз. Эми өлкөбүздүн экономикасынын ишенимдүү тиреги болгон мөңгүлөр менен ири дарыяларыбызды энергетика жаатында артыкчылык катары туура пайдаланууну, Кыргызстанды электр кубаты менен эч көйгөйсүз толук камсыз кылууну жана экспорттоо потенциалын өнүктүрүүнү колго алабыз”, - деген президент Садыр Жапаров өткөн жайда Токтогул районундагы "Камбар-Ата-1" ГЭСинин курулушун баштоо учурунда. Азыр ал жерге техникаларды жана материалдарды ташууга көпүрөлөр, жолдор курулуп, электр линиялары тартылып жатат.
"Камбар-Ата-1" Токтогул ГЭСиндей эле көлөмдөгү электр кубатын иштеп чыгат, ал тургай андан 1860 МВттан ашык өндүрөт. Бирок бул Кыргызстандын бүтүндөй энергетикалык мүмкүнчүлүгү эмес. Азыр өкмөт электр энергиясын өндүрүү үчүн күн жана шамал энергиясы колдонула турган орто жана чакан ГЭСтерди, объектилерди реабилитациялоо жана куруу боюнча активдүү иш алып барууда. Экологиялык жактан таза технологияларды колдонууга басым жасалууда.
Бул жерде министрлер кабинетинин төрагасынын Нарын районундагы модернизациядан өткөн Ат-Башы ГЭСин ишке киргизүү аземине катышканын мисал келтирүүгө болот жана анын натыйжасында станциянын кубаттуулугу 40тан 45,7 МВтка чейин жогорулаган. “Мындан ары Ат-Башы ГЭСи Нарын облусунун калкын туруктуу электр энергиясы менен гана камсыз кылбастан, жалпы облустун социалдык-экономикалык өнүгүүсүнө чоң салым кошот”, - деди ал.
Ал эми Ысык-Көлдүн Тору-Айгыр айылынан анча алыс эмес жерде күн электр станциясынын курулушу башталууда. Анын долбоордук кубаттуулугу 300 МВт, бул Балыкчы сыяктуу орточо шаарды электр энергиясы менен камсыз кылууга жетет. Ошол эле учурда күйүүчү май жана түтүн жок. Символикалык салтанатка катышкан министрлер кабинетинин башчысы аталган станциянын курулушу жана эксплуатацияланышы менен 500дөн ашык жумушчу орундар түзүлөрүн белгиледи.
Ал эми өлкө жетекчилиги экологиялык жактан таза энергетиканы өнүктүрүү боюнча долбоорлорго инвестиция салууга даяр инвесторлорду активдүү тартууну улантууда. Кыргызстандын бул жааттагы потенциалы иш жүзүндө чексиз жана азыркы этапта 10%дан ашыгы гана ишке ашкан. Республикада чакан жана орто ГЭСтердин каскаддарын курууга мүмкүнчүлүктөр, шамал жана күн станцияларын жайгаштыруунун көп варианттары бар.
"Кыргызстан Борбор Азия чөлкөмүндөгү дарыялардын башатында жайгашкан. Өлкөнүн жалпы гидроэнергетикалык потенциалы 142 млрд кВт саатты түзөт. Таза энергия – бул айлана-чөйрөгө зыяндуу заттарды чыгарбаган энергия. Сиз кайра жаралуучу энергия булактарын колдонуу менен таза энергия ала аласыз.
Адистердин айтымында, бүгүнкү күндө кичи ГЭСтерге жабдууларды орнотуу үчүн жүздөн ашуун участоктор бар. Ысык-Көл облусунда шамал электр станцияларын ишке киргизүү үчүн идеалдуу шарттар түзүлдү, ал эми Ош, Баткен жана Жалал-Абадда ири гидропотенциалдан тышкары күн энергиясы үчүн чоң мүмкүнчүлүктөр бар", - деди КР министрлер кабинетинин алдындагы Жашыл энергетика фондунун директору Эмилбек Орозбаев “Кабар” агенттигине маек берип жатып.
Энергетика тармагын өнүктүрүүгө комплекстүү мамиле кылуу экономиканын узак мөөнөттүү өнүгүүсүнө негиз түзөт. Станцияларды, айрыкча ири станцияларды куруу бир кыйла сандагы жумушчу орундарын түзүүнү шарттап, станцияларды тейлөө үчүн да квалификациялуу кадрлар талап кылынат.
Ооба, Кыргызстанда объектилер ишке киргизилгенден кийин заводдорду жана фабрикаларды ишке киргизүү үчүн зарыл болгон кошумча энергетикалык кубаттуулуктар пайда болот. Мунун баары туруктуу экономикалык өсүүгө негиз болмокчу.
"Кабар" МАБ
Пикир
Оставить комментарий