Кыргызстандын вице-премьер-министри Темир Жумакадыров “Кабар” агенттигине берген маегинде президенттик шайлоолорго даярдык жана шайлоо күнү коопсуздукту камсыздоо тартиби тууралуу айтып берди. Ошондой эле, шайлоодон кийин кырдаалды туруксуздаштырууга аракеттенген күчтөр жана буга байланыштуу колдонулган чаралар тууралуу айтып берди.
- Кыргызстандын президентин шайлоого даярдануу процесси кандай жүрүп жатат?
- Өлкө президентин шайлоону өткөрүү штабы түзүлгөндөн тарта, тагыраагы, 2017-жылдын июнунан баштап иш планы кабыл алынган. Азыркы тапта бардык даярдык иштери аткарылган. Эң башкысы – БШК жана Мамлекеттик каттоо кызматы багытында зарыл болгон каржылык каражаттар каралган.
Облустук шайлоого даярдык көрүү штабдары түзүлгөн. Буга байланыштуу биз өлкөнүн аймактарын кыдырып жатабыз. Буга чейин вице-премьер Дүйшөнбек Зилалиев түштүк аймактарды – Баткен, Жалал-Абад жана Ош облустарын кыдырып чыккан. Мен Нарын, Ысык-Көл жана Чүй облустарын кыдырууга үлгүрдүм. Эми Талас облусуна барууну пландап жатабыз. Бул сапарлардын бир гана максаты бар, ал – шайлоого даярдыктын тиешелүү деңгээлде жүрүп жатканын текшерүү.
Чындыгында, эгерде мен барган тилкелер тууралуу айтсам, аларда дээрлик бардыгы даяр. Ушул тапта автоматтык саноочу урналарды тестирлөө жүрүүдө. Бул иштер күнүгө аткарылып, тилкелер туруктуу байланыш менен камсыз болоруна ишенебиз. МКК жаатында шайлоочулардын тизмесин тактоо жүрүүдө. Жакынкы күндөрү тизме БШКга, андан АШКларга берилет. Шайлоого жакын график боюнча, МКК бардык тилкелерге шайлоочулардын иденттүүлүгүн аныктоо жабдууларын берет. Ошентип, даярдык аяктайт.
Азыркы учурда шайлоого даярдык көрүүдө кандайдыр бир көйгөйлөр жок. Бардыгы штаттык режимде жүрүп жатат. Шайлоо тилкелерин жабдуу боюнча айрым майда барат кемчилдиктер бар. Жалпысынан кийинки жумада республикалык штабдын жыйынтык жыйынын өткөрүүнү пландап турабыз.
- Акыркы мезгилде талапкерлердин бири административдик ресурсту колдонуп жатканы тууралуу көп айтылууда. Мындай фактыларды аныктоо жана жоюу боюнча кандай чаралар көрүлүп жатат?
- Сентябрдын башында Коопсуздук кеңешинин жыйыны болуп, мында ачык жана мыйзамдуу шайлоо өткөрүү маселелери каралган. Мындан тышкары, президент Алмазбек Атамбаев бул багытта так милдеттерди койгон.
Коюлган тапшырмаларга ылайык ачык-айкындуулукту жана мыйзамдуулукту камсыздоо үчүн бардык чаралар көрүлүүдө. Биз тигил же бул райондо талапкерлер тарабынан административдик ресурстарды колдонуу аракети тууралуу маалыматты көзөмөлгө алдык. Бирок, добуштарды сатып алуу маселелери өзгөчө суроолорду жаратууда. Бул боюнча бизде маалымат көп, дээрлик ар бир аймактан билдирүүлөр бар, биз аларды текшерип жатабыз. Айрым фактылар, анын ичинде административдик ресурстарды колдонуу боюнча кылмыш иштери козголгон.
Мисалы, айрым талапкердин пайдасына студенттерге кысым жасаган Юридикалык Академиянын окутуучусуна карата кылмыш иши козголгон. Бишкекте бир кылмыш иши жана Ошто дагы бир добуштарды сатып алуу боюнча кылмыш иши козголгон. Бул иштер аягына чыгарылат. Алар мыйзам бузууга ниеттенген адамдар үчүн сабак болуп калышы керек.
- Шайлоодо коопсуздук кандай камсыздалат?
- Бул багыттагы иштер баскычтарга бөлүнгөн. Биринчи баскыч – шайлоо алдындагы мезгил, тагыраагы азыркы кырдаал. Мында негизги басым коомдук тартипти жана тилкелик комиссиялардын жана жабдуулардын коопсуздугун камсыздоого жасалууда. Ар бир тилкелик комиссия милиция кызматкерлери тарабынан коргоо алынган. Мындан тышкары, ИИМ башка тиешелүү укук коргоо органдары менен бирге коомдук тартипти камсыздоонун үстүндө иштеп жатат. Белгилүү болгондой, талапкерлердин биринин тарапташтарына карата башаламандыктарды жана бийликти басып алууну уюштурууга шектелип кылмыш иши козголду. Бул дал ошол укук коргоо органдарынын жана атайын кызматтардын ишинин натыйжасы.
Экинчи баскыч – шайлоо күнү коопсуздукту камсыздоо. Биз тилкелердеги коомдук коопсуздукту, тартипти жана мыйзамдуулукту камсыздоого тийишпиз. Бардык жерде тартип болуп, жарандарга алардын конституциялык укуктарын ишке ашырууга эч нерсе тоскоолдук келтирбеши керек. Талапкерлердин айрым тарапташтары кандайдыр бир чакырыктарды жасай турган болушса, биз шайлоодон кийинки кырдаалга да өзгөчө көңүл бурабыз.
Бул багытта биз укук коргоо органдары менен бирге иш аракеттердин чакан планын иштеп чыктык. Штабдын жыйынында биз дагы бир ирет карап чыгып, биздин жана укук коргоо органдарынын алдындагы милдеттерин аныктайбыз.
- Сиз белгилегендей, президенттикке талапкерлердин биринин тарапташы шайлоодон кийин өлкөдөгү кырдаалды туруксуздаштырууга шектелип кармалды. Шайлоо процессине криминалдык чөйрөнү аралаштырууга кандай жооп кайтарууга болот?
- Албетте, айрым саясатчылар криминалдык дүйнөнүн кызматтарын колдонууга эмне үчүн барып жатышканына жооп берүү мага кыйын. Бирок, жеке пикиримде, биздин саясатчылар жеке кызыкчылыгынан мамлекеттикин жогору коюлары керек. Ал эми камакка алынышы тууралуу айтсак, анда учурда тергөө жүрүүдө. Жыйынтыгы боюнча, көп кызыктуу фактылар белгилүү болот.
- Көптөгөн жарандар шайлоого карата өлкөдөгү кырдаалды туруксуздаштырууга байланыштуу тынчсызданышууда. Сиз эч нерсеге карабастан, туруктуулук сакталарына жарандарды ишендире аласызбы?
- Биринчиден, мен Кыргызстандын жарандарын тынчсыздандырып, биз бардык коопсуздук чараларын көргөнүбүздү билдиргим келет. Мен шайлоо күнү жана шайлоодон кийин эч кандай башаламандык болбойт деп ишенимдүү айта алам. Биз мыйзамсыз митингдерди уюштурууга жол бербөө үчүн бардык аракеттерди жасайбыз. Биринчиден, мамлекеттик чек араларды ар кандай деструктивдүү күчтөрдөн коргоо боюнча айрым маселелер бар. Мында дыкаттык күчөтүлгөн. Албетте, кандайдыр бир аракеттер, кандайдыр бир мыйзамсыз митингдер болсо, биз аларды жоюп, юридикалык баа берүүгө даярбыз. Мен жарандарды бул тууралуу ойлобоого чакырам, 15-октябрь күнү жакшы маанай менен шайлоо тилкелерине келип, тандаган талапкерлерине добуш берип кетишсин. Бул күнү майрам болушу керек.
- Шайлоо күнү террордук коркунучтарды алдын алуу үчүн кандай чаралар көрүнгөн?
- Терроризм жана экстремизм менен күрөшүү маселелери маанилүү болуп саналат. Атайын кызматтар натыйжалуу иштеп жатышат. ИИМдин бөлүктөрү жана башка укук коргоо органдары буга көмөктөшүүдө. Өлкөдөгү ар бир олуттуу иш-чара деструктивдүү күчтөрдүн кызыкчылыгындагы объект болушу мүмкүн. Укук коргоо органдары бул позицияны жана шарттарды эске алуу менен иштешүүдө. Учурда биз Улуттук коопсуздук мамлекеттик кызматынан алган террорчуларды кармоо жана жок кылуу жөнүндө билдирүүлөр атайын кызматтардын бул багыттагы максаттуу иштеринин натыйжасы.
Маектешкен Мехриниса Сулайманова
Пикир
Оставить комментарий